ท่อนำไข่ ตีบ / ตัน เป็นสาเหตุหนึ่งของภาวะมีบุตรยาก

การตรวจพิเศษทางรังสีของท่อนำไข่และโพรงมดลูก Hysterosalpingography (HSG) คือ การตรวจพิเศษทางรังสีเพื่อหาความผิดปกติในท่อนำไข่และโพรงมดลูก เช่น ติ่งเนื้อภายในมดลูก มดลูกรูปร่างผิดปกติ ท่อนำไข่ตีบตัน เป็นการตรวจหาสาเหตุการมีบุตรยากหรือการเป็นหมัน โดยการฉีดสารที่บรังสีเข้าทางช่องคลอดแล้วถ่ายภาพด้วยเครื่องเอกซเรย์

ข้อบ่งชี้การตรวจ

• สตรีที่มีบุตรยาก หรือไม่มีบุตร
• สตรีที่เคยมีบุตรแล้ว แต่ไม่มีอีกโดยไม่คุมกำเนิด
• สตรีที่สงสัยว่ามีพยาธิสภาพที่ผิดปกติของระบบสืบพันธุ์ เช่น ก้อนเนื้องอก เป็นต้น
• สตรีที่มีประวัติแท้งบ่อยๆ
• หาสาเหตุของการท้องนอกมดลูก

การเตรียมตัวก่อน - หลัง

• ผู้ป่วยต้องมั่นใจว่าไม่ได้ตั้งครรภ์
• ผู้ป่วยควรตรวจวันที่ 7-10 นับจากวันแรกของการเป็นประจำเดือน
• ผู้ป่วยควรตรวจหลังหมดประจำเดือน เพื่อป้องกันการติดเชื้อในโพรงมดลูก
• ผู้ป่วยควรงดการมีเพศสัมพันธ์ตั้งแต่วันที่ประจำเดือนหมดจนถึงวันที่ไปตรวจ
• ผู้ป่วยบางรายที่อยู่ในสภาพซึ่งไม่ให้ความร่วมมือในการตรวจ อาจจะต้องมีการให้ยานอนหลับ ตามคำสั่งของรังสีแพทย์ / แพทย์ผู้ส่งตรวจ หรืออาจจะต้องได้รับการดูแล ขณะทำการตรวจโดยวิสัญญีแพทย์
• รับประทานยาแก้ปวดก่อนตรวจประมาณ 30 นาที หรือตามคำแนะนำของแพทย์

ความเสี่ยงและผลข้างเคียงของการตรวจรักษา

• เลือดออกกระปริบกระปรอยทางช่องคลอดหลังการตรวจ
• อาการปวดท้องหลังการตรวจ

หลังการตรวจ

• ผู้ป่วยอาจมีเลือดออกกระปริบกระปรอยทางช่องคลอด แนะนำให้ผู้ป่วยใส่ผ้อนามัยประมาณ 1-2 วัน หากยังมีเลือดออกมาก ควรพบแพทย์
• ผู้ป่วยอาจมีอาการปวดหน่วงท้องน้อยสามารถรับประทานยาแก้ปวดได้
• หากมีอาการปวดท้องมาก มีไข้หรือตกขาวผิดปกติ ควรพบแพทย์