ท่อน้ำดีมีหน้าที่ลำเลียงน้ำดีจากตับเข้าไปเก็บที่ถุงน้ำดี และนำน้ำดีจากถุงน้ำดี ปล่อยลงสู่ลำไส้เล็กเพื่อช่วยในการย่อยอาหาร สำหรับการเกิดมะเร็งท่อน้ำดีเกิดจากเซลล์ของท่อน้ำดีที่เป็นเซลล์ปกติแล้วกลายเป็นเซลล์มะเร็ง ในประเทศไทยเกิดจากการติดเชื้อพยาธิใบไม้ในตับเรื้อรังจากการรับประทานอาหารปลาดิบที่ปนเปื้อนตัวพยาธิใบไม้ในตับโดยปลาดิบเหล่านี้จะมีตัวอ่อนพยาธิใบไม้ตับอาศัยอยู่ที่เนื้อปลาและเกล็ดใต้ครีบ เช่น ปลาตะเพียน ปลาขาวน้อย ปลาแก้มช้ำ ปลาสร้อย ปลากระสูบ โดยทำเมนูก้อยปลาดิบ พล่าปลาดิบ ปลาส้ม ปลาร้าดิบ หรือปลาร้า ซึ่งตัวพยาธิใบใม้ในตับจะเข้าไปสะสมบริเวณท่อทางเดินน้ำดี และทำให้เกิดการอักเสบ เมื่อเกิดการอับเสบเรื้อรังจนทำให้เซลล์แบ่งตัวผิดปกติ ก็จะทำให้เกิดเซลล์มะเร็ง การรับประทานอาหารที่ปรุงจากปลาดิบนี้ จะพบได้บ่อยในประชากรภาคอีสาน จึงพบมะเร็งท่อน้ำดีมากกว่าภาคอื่น การดื่มสุราเป็นประจำ ไวรัสตับอักเสบชนิดบีและซี สารพิษอะฟลาทอกซิน อาหารที่มีดินประสิว ก็เป็นปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดมะเร็งตับได้

การรักษามะเร็งตับและท่อน้ำดี

ปัจจุบันการรักษาสามารถผ่าตัดรักษาให้หายขาดได้ในกรณีที่มะเร็งท่อน้ำดีอยู่ในระยะเริ่มแรก หากมีอาการตัวเหลืองตาเหลืองอาจมีความจำเป็นต้องใส่สายระบายน้ำดีเพื่อเตรียมตัวผ่าตัด สำหรับระยะลุกลามจะเป็นการรักษาแบบประคับประคองอาการ หรือการใช้ยาเคมีบำบัดเพื่อชะลอการดำเนินโรค หากผู้ป่วยมีอาการตาเหลือง ตัวเหลืองมากๆ สามารถรักษาได้โดยการระบายท่อทางเดินน้ำดี ผ่านการส่องกล้องหรือการใส่สายทางหน้าท้อง เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีมากขึ้น

การป้องกันมะเร็งท่อน้ำดี

สำหรับในประเทศไทย ผู้ป่วยมักจะได้รับการวินิจฉัยมะเร็งท่อทางเดินน้ำดีในระยะท้ายๆ การป้องกันที่จะเกิดมะเร็งท่อทางเดินน้ำดีได้ผลดีกว่าการรักษาในระยะท้ายๆ เราสามารถป้องกันโรคได้โดยการให้วัคซีนไวรัสตับอักเสบชนิดบีในเด็กแรกเกิดทุกคน ไม่รับประทานปลาน้ำจืดดิบ อาหารหมักดอง การตรวจคัดกรองมะเร็งและการอัลตราซาวน์ช่องท้องทุกปี ก็จะทำให้เราทราบความเสี่ยง เพื่อที่เราจะได้วางแผนในการรักษาได้ทันเวลา หากมีความเสี่ยงต่อมะเร็งตับ ควรรีบปรึกษาแพทย์ เพื่อรับการตรวจวินิจฉัย โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีปะวัติโรคตับเรื้อรัง โรคตับอักเสบ ควรรับการติดตามตรวจหามะเร็งอย่างสม่ำเสมอ เพื่อช่วยให้สามารถได้รับการรักษาได้ทันเวลาเพื่อลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งตับ