ไวรัส HPV (Human Papilloma Virus) ไม่เพียงแต่เป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดมะเร็งปากมดลูก แต่ยังไม่มียาที่สามารถรักษาได้หายขาด การฉีดวัคซีนป้องกัน HPV จึงเป็นเรื่องสำคัญที่คุณผู้หญิงไม่ควรละเลย โดยเฉพาะวัคซีน HPV ชนิด 9 สายพันธุ์ที่พัฒนาให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ซึ่งคำถามคำตอบต่อไปนี้จะช่วยให้คุณผู้หญิงเข้าใจได้ถูกต้อง
ถาม : ไวรัส HPV คืออะไร
ตอบ : Human Papillomavirus (HPV) เป็น DNA ไวรัสที่ได้รับมาจากการสัมผัสโดยตรง (Direct Contact) จากการมีเพศสัมพันธ์ (Sexual Transmission Infection) ซึ่งจากการค้นพบในปัจจุบัน พบมากกว่า 140 type โดยแบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงที่จะทำให้เซลล์ปากมดลูกมีการเปลี่ยนแปลงเป็นระยะก่อนเป็นมะเร็งถึงเป็นมะเร็ง (High Risk HPV) ซึ่งมีชื่อเป็นหมายเลขของ HPV High Risk type 16, 18, 31, 33, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 35, 66 ส่วนที่เหลือเป็น Low Risk HPV ซึ่งในกลุ่มนี้ No. 6, 11 สามารถทำให้เป็นโรคหูดหงอนไก่บริเวณอวัยวะเพศ ซึ่งเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้
นอกจากนี้ HPV เป็นสาเหตุส่วนใหญ่ที่ทำให้เกิดมะเร็งและยังทำให้เกิดมะเร็งบริเวณที่อื่นๆ ได้ เช่น มะเร็งช่องคลอด, มะเร็งทวารหนัก (ในชายรักร่วมเพศ), มะเร็งช่องปากและลำคอ และมะเร็งอวัยวะเพศชาย ทั้งนี้การเกิดมะเร็งขึ้นกับภูมิร่างกายของคนที่ได้รับเชื้อ HPV ด้วย ถ้าภูมิร่างกายต่ำ เช่น เป็น Immunocompromised เช่น HIV, SLE อาจทำให้มีการพัฒนาเซลล์เปลี่ยนในระยะก่อนเป็นมะเร็งเป็นมะเร็งได้เร็วขึ้น (น้อยกว่า 10 ปี)
คนส่วนใหญ่ได้ HPV High Risk แล้วสามารถ Clearance (ขจัดออกไปได้) โดยใช้เวลาเฉลี่ย 8 เดือนในภูมิคุ้มกันดีมาก และสามารถขจัดออกได้ถึง 70% ใน 1 ปี แต่ถ้ายังตรวจพบ HPV High Risk มากกว่า 2 ปี พบว่ามีความเสี่ยงที่จะพัฒนาเป็นมะเร็งปากมดลูกในกลุ่ม High Risk Type 16, 18 ถึง 200 – 400 เท่า และ HPV Other High Risk 30 – 40 เท่า
ถาม : วิธีรักษาโรค HPV เป็นอย่างไร
ตอบ : เนื่องจากยังไม่มียาฆ่าไวรัสหรือยาที่จะใช้กำจัดไวรัสได้ การป้องกันจึงเป็นเรื่องจำเป็นโดย
- การมาตรวจ PAP Test หรือ HPV Test เมื่อพบความผิดปกติในระยะก่อนเป็นมะเร็งแล้วรักษาก็จะไม่เป็นมะเร็ง
- การป้องกันโดยการฉีด Vaccine
- การลดพฤติกรรมความเสี่ยงต่อการได้รับเชื้อ HPV เช่น การไม่มีคู่นอน การเปลี่ยนหลายๆ คน
ถาม : วัคซีน HPV มีกี่ชนิด
ตอบ : Vaccine HPV ในปัจจุบันมี 3 ชนิด คือ
- ชนิด 2 สายพันธุ์ ชื่อ CERVARIX ซึ่งจะป้องกันการติดเชื้อสายพันธุ์
- ชนิด 4 สายพันธุ์ ชื่อ GARDASIL ซึ่งจะป้องกันการติดเชื้อสายพันธุ์
- ชนิดใหม่ที่มาปลายปี 2020 9 สายพันธุ์ชื่อ Human Papillomavirus 9 – Valent Vaccine ซึ่งจะป้องกันการติดเชื้อสายพันธุ์
ถาม : ทำไมต้องมีวัคซีน HPV ชนิด 9 สายพันธุ์ (Human Papillomavirus 9 – Valent Vaccine)
ตอบ : จากข้อมูลในปัจจุบันพบว่า HPV High Risk Type ที่พบบ่อยในผู้ป่วยที่เป็นระยะก่อนเป็นมะเร็งปากมดลูก นอกจาก No. 16, 18 ยังมี No. 31, 45, 33, 52, 58 ฉะนั้น Vaccine ที่มีประสิทธิภาพครอบคลุมเชื้อที่สามารถก่อให้เกิด Precancer, Cancer ได้มาก จะป้องกันการเกิดมะเร็งได้มากขึ้น
ถาม : การฉีด Vaccine HPV ชนิด 9 สายพันธุ์ต่างจาก 2 สายพันธุ์หรือ 4 สายพันธุ์หรือไม่
ตอบ : ไม่ต่างกัน เพราะยังใช้ Program Recommend เหมือนเดิมคือ ฉีดได้ตั้งแต่อายุ 9 – 45 ปี อายุที่เหมาะสมนั้นแล้วแต่เชื้อชาติและอายุการมีเพศสัมพันธ์ครั้งแรก ซึ่งถ้าจะป้องกันให้ได้ประสิทธิภาพดี ควรฉีดตั้งแต่ยังไม่เริ่มมีเพศสัมพันธ์ เช่น ในอเมริกาเริ่มที่อายุ 9 ปี ในอังกฤษเริ่มที่อายุ 11 ปี ในประเทศไทยแล้วแต่ความพร้อม โดยมากฉีดก่อนเข้ามหาวิทยาลัยหรือก่อนอายุที่จะเริ่มมีเพศสัมพันธ์
ถาม : วัคซีน HPV ชนิด 9 สายพันธุ์ต้องฉีดกี่เข็ม
ตอบ : การฉีดวัคซีน HPV มีโปรแกรมการฉีด ดังนี้
- ถ้าฉีดเข็มแรกก่อนอายุ 15 ปี ฉีดเพียง 2 เข็ม ห่างกัน 6 – 12 เดือน
- ถ้าฉีดเข็มแรกหลังอายุ 15 ปีเป็นต้นไป ฉีด 3 เข็ม ฉีดเป็น 0, 2, 6 หรือ 0, 1, 6
ถาม : การฉีดวัคซีน HPV ชนิด 9 สายพันธุ์มีผลข้างเคียงหรือไม่
ตอบ : ผลข้างเคียงมีเพียงเล็กน้อย เช่น ปวด, บวม, แดง, คลื่นไส้, เวียนศีรษะ, มีไข้ ซึ่งเป็นผลข้างเคียงไม่มาก แต่มีรายงานอาการรุนแรงในกลุ่มที่มีประวัติแพ้วัคซีนชนิดอื่นๆ ซึ่งต้องซักถามประวัติให้ดี
ถาม : ข้อควรระวังในการฉีดวัคซีน HPV ชนิด 9 สายพันธุ์
ตอบ : ฉีดได้ทั้งในผู้ชายและผู้หญิง มีข้อห้ามในหญิงตั้งครรภ์และผู้ที่มีประวัติแพ้วัคซีน
ถาม : ข้อควรปฏิบัติก่อนฉีดวัคซีน HPV ชนิด 9 สายพันธุ์
ตอบ : ช่วงที่ได้รับวัคซีนต้องคุมกำเนิดอย่างเคร่งครัด
ถาม : หากเคยติดเชื้อไวรัส HPV การฉีดวัคซีนมีประโยชน์หรือไม่
ตอบ : การฉีดวัคซีน HPV มีประโยชน์ แม้จะเคยติดเชื้อไวรัส HPV มาแล้ว เพราะช่วยป้องกันการติดเชื้อไวรัส HPV ในสายพันธุ์ที่ยังไม่เคยติดเชื้อมาก่อน
ถาม : การฉีดวัคซีน HPV ป้องกันโรคได้นานแค่ไหนและต้องฉีดซ้ำหรือไม่
ตอบ : วัคซีน HPV สามารถป้องกันโรคได้นานกว่า 10 ปี จึงยังไม่มีคำแนะนำให้ฉีดกระตุ้นซ้ำ เพราะข้อมูลในปัจจุบันยังพบว่า ภายหลัง 10 ปี วัคซีนก็ยังมีประสิทธิภาพป้องกันการเป็นะเร็งปากมดลูกได้ถึง 90%
ถาม : เคยฉีด HPV Vaccine 4 สายพันธุ์หรือ 2 สายพันธุ์แล้วอยากฉีด 9 สายพันธุ์ต้องทำอย่างไร
ตอบ : มีการศึกษาที่ยืนยันว่าประสิทธิภาพและความปลอดภัยในการฉีดมีมากกว่า 1 ปีจาก Gardasil, Cervarix แต่ก็มีการศึกษาที่ระบุว่าฉีดเร็วกว่า 1 ปีก็มีความปลอดภัย
ความเข้าใจที่ถูกต้องเรื่องจุดมุ่งหมายของวัคซีนแบบ 2 สายพันธุ์ และ 4 สายพันธุ์ คือ ป้องกันการติดเชื้อ HPV Type 16, 18 และไม่เป็น Precancer Change Level CIN II-III เพราะฉะนั้นการฉีดวัคซีน HPV 2 สายพันธุ์ และ 4 สายพันธุ์ก็อาจมีเซลล์เปลี่ยนระดับน้อยๆ เช่น CIN I ได้ หรือยังติด HPV Other Type ได้ และยังติด HPV Type Low Risk ได้
เพราะฉะนั้นการฉีดแบบ 9 สายพันธุ์จะทำให้ครอบคลุม HPV High Risk ที่มีส่วนที่ทำให้เป็นระยะก่อนเป็นมะเร็งและมะเร็งได้มากขึ้น
