จากประสบการณ์ 17 ปี ของการผ่าตัดตกแต่งทางนรีเวช ของหมอเอง พบว่าคนไข้ที่มาปรึกษาและผ่าตัดตกแต่งทางนรีเวช 65% มาผ่าตัดรีแพร์กระชับ โดยอาการหลักคือ หลวม มีเสียงลม ไม่กระชับ, 20% มาตกแต่งเลเบีย หรือตกแต่งปีกผีเสื้อ เนื่องจากแคมยื่นไม่สวยงาม เคือง, ที่เหลืออีก 15% มาเติมฟิลเลอร์ให้อวบอิ่ม มายิงเลเซอร์ลดเม็ดสี มาใช้เลเซอร์หรือพลังงานคลื่นวิทยุ (Vaginal rejuvenation) โดยหลักการวิธีนี้หวังผลเพื่อลดปัสสาวะเล็ดจากหูรูดท่อปัสสาวะหย่อนเป็นหลัก ในแง่ความกระชับจะได้ผลชั่วคราวเมื่อเทียบกับการผ่าตัดรีแพร์ ครับ
ความไม่กระชับของช่องคลอดเป็นปัญหาที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้หญิง ทั้งในด้านความมั่นใจ ความสัมพันธ์ทางเพศ และความรู้สึกไม่สบายขณะใช้ชีวิตประจำวัน แม้จะมีความคล้ายคลึงกับภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน (Pelvic Organ Prolapse) แต่ความไม่กระชับของช่องคลอดที่ไม่มีการหย่อนของอวัยวะภายใน ถือเป็นภาวะที่แตกต่างและควรได้รับการวินิจฉัยและดูแลอย่างเหมาะสม หนึ่งในวิธีการรักษาที่ได้ผลชัดเจนคือการผ่าตัดรีแพร์ด้านหลังหรือ Posterior Vaginal Repair
ควรแยกภาวะช่องคลอดไม่กระชับออกจากภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน
- ช่องคลอดไม่กระชับ (Vaginal laxity): เกิดจากการหย่อนตัวของผนังช่องคลอดด้านหลังหรือเนื้อเยื่อรอบๆ โดยไม่มีการยื่นของอวัยวะภายใน เช่น มดลูก กระเพาะปัสสาวะ หรือทวารหนัก ออกมาทางช่องคลอด อาการมักเป็นความรู้สึกหลวม ไม่กระชับ โดยเฉพาะขณะมีเพศสัมพันธ์
- ภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน (Pelvic Organ Prolapse): เป็นการที่อวัยวะภายใน เช่น กระเพาะปัสสาวะ มดลูก หรือลำไส้ เคลื่อนต่ำและดันออกมาทางช่องคลอด ผู้ป่วยอาจรู้สึกก้อนดันออกมา เจ็บหน่วง หรือมีปัญหาในการขับถ่ายและปัสสาวะ
สาเหตุของความไม่กระชับในช่องคลอด
- การคลอดบุตรทางช่องคลอด: โดยเฉพาะการคลอดทารกตัวใหญ่ หรือการคลอดหลายครั้ง ทำให้เนื้อเยื่อและกล้ามเนื้อในช่องคลอดยืดออก
- อายุที่เพิ่มขึ้นและวัยหมดประจำเดือน: ส่งผลต่อฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ลดลง ทำให้เนื้อเยื่อบางลงและสูญเสียความยืดหยุ่น
- พันธุกรรม: บางคนมีพันธุกรรมที่ทำให้เนื้อเยื่อเกี่ยวพันหย่อนง่าย
- กิจกรรมที่เพิ่มแรงดันในช่องท้อง: เช่น การยกของหนักเรื้อรัง ไอเรื้อรัง หรือท้องผูกเรื้อรัง
วิธีการรักษาความไม่กระชับของช่องคลอด
- การรักษาโดยไม่ผ่าตัด • การบริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน (Kegel exercise)
- การใช้เลเซอร์หรือพลังงานคลื่นวิทยุ (Vaginal rejuvenation) วิธีนีได้ ผลชั่วคราว ขึ้นอยู่กับ ความกว้างของช่องคลอดตั้งต้น โดยทั่วไปใช้เพื่อลดปัสสาวะเล็ดแบบกล้ามเนื้อหูรูดหย่อนเป็นหลัก
- การใช้ฮอร์โมนเฉพาะที่ เช่น ครีมเอสโตรเจน
- การรักษาโดยการผ่าตัด: Posterior Vaginal Repair (Posterior Colporrhaphy)
- เป็นการซ่อมแซมผนังช่องคลอดด้านหลัง โดยตัดเย็บเนื้อเยื่อที่หย่อนให้ตึงกระชับมากขึ้น
- เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการไม่กระชับมาก และไม่ตอบสนองต่อการรักษาแบบไม่ผ่าตัด
- การผ่าตัดมักทำร่วมกับการซ่อมแซมฝีเย็บหากมีความเสียหายร่วมด้วย
- การผ่าตัดสามารถทำแบบผู้ป่วยนอกหรือพักฟื้นระยะสั้น และมีโอกาสหายเป็นปกติได้สูง
ควรพิจารณาการผ่าตัดเมื่อใด?
การผ่าตัดรีแพร์ช่องคลอดควรพิจารณาเมื่อ:
- มีอาการหลวมของช่องคลอดมากจนกระทบต่อคุณภาพชีวิตหรือความสัมพันธ์ทางเพศ
- ลองวิธีไม่ผ่าตัดแล้วไม่ได้ผล
- ไม่มีภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อนที่ต้องแก้ไขร่วม
- ต้องการผลลัพธ์ระยะยาวมากกว่าการใช้เครื่องแบบไม่ผ่าตัด
ความเสี่ยงและข้อควรระวัง
ปัจจุบันราชวิทยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทย แนะนำว่า หลักฐานการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการตกแต่งทางนรีเวชยังมีจำกัด ทำให้ไม่มีผลการศึกษาในระยะยาว สตรีที่ต้องการตกแต่งทางนรีเวชควรได้รับข้อมูลถึงข้อดีข้อเสีย และความเสี่ยงของการผ่าตัด ซึ่งมีโอกาสเกิดขึ้นได้ เช่น
- โอกาสในการติดเชื้อ การเสียเลือด ควรดูแลแผลตามคำแนะนำแพทย์
- โอกาสแผลเป็น อาจเกิดขึ้นได้ในบางกรณี
- โอกาสเกิดความรู้สึกเปลี่ยนไป เช่น อาการเจ็บหลังผ่าตัด ซึ่งเกิดขึ้นได้น้อย
สรุป
การผ่าตัด Posterior Repair เป็นทางเลือกหนึ่งที่มีประสิทธิภาพสำหรับผู้หญิงที่มีปัญหาความไม่กระชับของช่องคลอด โดยควรแยกจากภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน การประเมินอย่างถูกต้องโดยสูตินรีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเป็นสิ่งสำคัญในการเลือกแนวทางการรักษาที่เหมาะสม ทั้งนี้ควรพิจารณาปัจจัยด้านสุขภาพร่วมด้วยเพื่อผลลัพธ์ที่ดีที่สุด
เอกสารอ้างอิง (References)
- Bump RC, Norton PA. Epidemiology and natural history of pelvic floor dysfunction. Obstet Gynecol Clin North Am. 1998.
- Barber MD. Symptoms and outcome measures of pelvic organ prolapse. Clin Obstet Gynecol. 2005.
- Nygaard I, et al. Prevalence of symptomatic pelvic floor disorders in US women. JAMA. 2008.
- Maher C, Feiner B, Baessler K, Schmid C. Surgical management of pelvic organ prolapse in women. Cochrane Database Syst Rev. 2013.
- Pauls RN. Impact of vaginal childbirth on pelvic floor disorders. Obstet Gynecol Clin North Am. 2008.
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม และ นัดหมายแพทย์ได้ที่
คลินิกผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช
แผนกสุขภาพสตรี โรงพยาบาลกรุงเทพขอนแก่น
โทร. 043-042787
เขียนบทความโดย
นพ.สิทธิพงศ์ ถวิลการ
ชำนาญพิเศษ: สูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา (Obstetrics and Gynecology)
เฉพาะทาง: การผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช (Gynecologic Endoscopy)